1–10. май в истории

02.05.1567 умер Марин Држич (*1508), горватськый  ренесансный поет и драматик.
10.05.1649 у Дейшу родив ся Ференц Паріз из Папы  (†1716), духовник и дохтор, автор первой  мадярськой медицинськой книгы (Клуж, 1690), што  мала барокову назву: Pax Corporis, Циже Трактат о  Причинах и Гнїздах вднукашной Неволї в людськум  Тїлї, и способах Лїченя оных, котры то способы из  уст чоловых ученых Професорув, а тыж из писань  Давных ученых, як и з властного Опыта коло многых  Хворых добытого, довєдна складеный Ґаздам и  Ґаздыням з Домашнов Челядёв, по Варошах и селах  бываючым, и многым заслабнутым сеґіням на хосен,  накулько мож было зрозумливо, ясно и обширно по  Мадярськы напечатаный.
07.05.1776 в Едьгазашгетє, жупа Ваш, родив ся  Даніел Берженї (†1836), мадярськый класичный поет,  автор од и елеґій.
04.05.1785 у Будї умер Янош Шойнович (*1733),  єзуіт, котрый первый на основі мелодикы языка  стямив и дав знати научному світови, же мадярськый  язык родинськый из фінськым; року 1769 быв у  Лапландії и року 1770 у Копенгазї по латинськы  выдав книгу на сю тему (Demonstratio idioma  Ungarorum et Lapponum idem esse), котру  потовмачили по данськы, фінськы и нїмецькы, но по  мадярськы была выдана лем року 1994, бо Шойнович  не быв професіоналный філолоґ.
04.05.1802 (22.04 Юл.кал.) у Тибаві, жупа Береґ,  родив ся Юрій Венелин (правд. Гуца; †1839),  славіста, історик и етноґраф, автор народописных  робот о Болґарах и Русинах.
09.05.1805 у Ваймару у віку 45 рокув на запал плюц  умер Фрідріх Шіллер (*1759), нїмецькый поет и  драматик, другый по Ґете вызначный представитель  нїмецькой класичной літературы (Дон Карлос,  Вілґелм Тел, Валленштайн).
05.05.1815 в Паріжу родив ся Ежен-Мартин Лабіш  (†1888), французськый романіста и драматик.
05.05.1846 у Воли Окшейськуй, Пудляша, родив ся  Генрик Сенкевич (†1916), полськый писатель,  Нобелув лавреат (1905),рыцарь ордена Почестной  Леґії (1904).
02.05.1852 у Водици, округ Смедеревська Паланка,  родив ся Петар (Пера) Тодорович (†1907), сербськый  новинарь, писатель и політик.
02.05.1857 у Паріжу у віку 46 рокув умер Алфред де  Мюссе (Musset, *1810), французськый романтичный  поет.
02.05.1859 у Волсоллу, Стаффордшір, родив ся  Джером Клапка Джером (†1927), анлійськый писатель  (Троє в човну, не рахуючи пса, 1889); имня Клапка  прибрав у честь героя мадярськой револуції  ґенерала Дёрдя Клапкы, приятеля утця, котрый жив у  них на еміґрації.
09.05.1860 родив ся Джеймс Беррі (Sir James  Matthew Barrie, †1937), брітанськый писатель,  автор штукы Пітер Пен о хлопчикови, што не хотїв  стати доростлым.
07.05.1861 родив ся Рабіндранат Таґор (†1941),  індійськый писатель, поет, композітор, малярь и  публичный активіста, первый в Азії Нобелув лавреат  за літературу (1913), автор гімнув Індії и  Банґладеша.
07.05.1867 в Кобелах Велькых при Радомі родив ся  Владислав Реймонт (†1925), полськый реалістичный  писатель, Нобелув лавреат (1924) за четыритомный  роман Хлопи (1904–1909); послїдный ёго роман Бунт  (1924) – алеґоричноє зображеня октовбровой  револуції в Русії – быв заказаный в комуністичнум  світї до р. 1989, а подобный ёму роман Звіринська  фарма появив Орвелл року 1945.
05.05.1869 (23.04 Юл.кал.) у Новум Саду,  Войводина, умер Йован Гаджич (псевдо: Мілош  Светич; *1799), сербськый писатель, товмач и  політик, закладатель и первый предсїдник Матицї  Сербськой, противник Вука Караджича у вопросї  сербськой ортоґрафии; Гаджич обстоёвав  конзервативноє етімолоґічное письмо за старов  азбуков.
09.05.1871 у Велеснёві на Тернопольщинї уродив ся  Володимир Гнатюк (†1926), збератель русинського  фолклора Угорськой Руси.
05.05.1877 у віку 50 рокув у Мартинї умер Віліам  Паулінї-Товт (*1826), словацькый політик, поет и  публиціста.
08.05.1878 в Ясногородї, Житомирщина, родила ся  Надїя Константиновна Кибальчич (†1914), украинська  поетка, писателька, приятелька Лесї Украинкы;  писала дїточі творы и на темы соціалной  справедливости.
08.05.1880 умер Ґустав Флобер (Gustave Flaubert,  *1821), французськый писатель, отець реалістичного  романа (Мадам Боварі).
08.05.1891 (26.04 Юл.кал.) у Лондону умерла Гелена  Петровна Блаватська (до одданя Helena Petrovna  Hahn, *1831), окултна писателька, редакторка  часописа Lucifer the Lightbringer, потовмачила по  анґлійськы Достоєвського, заклала Теософичноє  Общество у Ню-Йорку и Межинародноє Братство в  Індії; высше 20 рокув вандровала світом, сїм рокув  жила межи монахами Тібета.
05.05.1897 (23.04 Юл.кал.) появило ся первоє число  русинськой двотыжднёвой новинкы Наука, в каждум  числї новинкы, окрем статий и новин, быв стих,  повіданя, фолклор, матеріалы історичны,  ґаздувськы; якыйсь час ходила под назвов Руська  Краина, пак Свобода (18 лїт), пак яко денник  Свобода; по світовой войнї стала ся чисто  партійнов новинков Христіанськой Народной Партії.
05.05.1902 в Кемберлі, Суррей, Анґлія, умер  65-рочный Френсіс Брет Гарт (Francis Bret Harte;  *1836), америцькый писатель реаліста, познатый  своима описами з живота златокопув Каліфорнії.
05.05.1904 у віку 79 рокув на запаленя плюц у  Будапешту умер Мовріц Йовкай (*1825), мадярськый  писатель, котрого товмачили и выдавали на  Пудкарпатю по русинськы; учив ся у Комарнї, Пожоню  и Папу; року 1848 уже яко успішный романіста  уженив ся на популарнуй артістцї Розі Лаборфалві,  а по єї смерти року 1899 (74-рочный) на  двадцятьрочнуй артістцї Белї Надь, за што многі од  нёго ся одвернули; на ёго 50-рочный писательскый  юбілей (1894) выдали стотомноє парадноє выданя ёго  творув.
05.05.1907 у Черновцях родила ся Ирина Вілде  (Дарина Димитровна Полотнюк; †1982), украинська  совєтська писателька, Шевченковська лавреатка  (1965) за роман Сестры Річинські.
01.05.1909 в Кромпахох Кошицького края родив ся  Юліус Барч-Иван (†1953), словацькый драматик и  прозаик.
03.05.1909 в Мартїну родила ся Зора Єсенска  (†1972), словацька товмачка, публицістка,  літературознателька и авторка репортажных книг;  найбулше заслужила ся товмаченями руськой и  совєтськой класикы.
04.05.1909 в Ґорондї родив ся Петро (Василюв)  Лінтур (†1969), высокошколськый педаґоґ,  изглядователь пудкарпатськой русинськой  літературы, фолклоріста.
05.05.1909 у жидувськуй фамілії родив ся Міклош  Радновті (†1944), мадярськый поет; скоро стратив  матір, а у 18 рокув и утця; учив ся у Сеґедськум  всеучилищу французськый язык и літературну роботу  зачав яко товмач; погыб у лаґру у часї войны.
06.05.1910 в Оспедалетті, Таліанщина, умер Боріс  Дмитрович Грінченко (*1863), писатель (В.  Чайченко, П. Вартовый), публиціста, фолклоріста,  етноґраф, языкознатель, автор четыритомного  украинського словника; погребеный у Кієві.
07.05.1920 в Ледницькум Ровнум родив ся Карол  Розенбаум (†2001), словацькый літературознатель и  крітик.
00.05.1923 в монастырськой печатни в Сримськых  Карловцях выпечатана «Граматика бачваньско-рускей  бешеди» др. Ґабора Костелника.
01.05.1923 в Ню-Йорку родив ся Джозеф Геллер  (†1999), америцькый писатель, автор світовой славы  сатиричного романа о войнї: Фінта 22 (Catch-22).
01.05.1924 в Красноярськум краю родив ся Віктор  Петрович Астафьев (†2001), вызначный руськый  писатель, што реалистично описовав войну и  сельськый живот, як то видит простый чоловік.
06.05.1928 в Братіславі родив ся Гаврило Ґрызлов  (псевда: Андрей Ґемер, Ґабо Ґемерськый, Ґейза  Ґрач; †1978), сын руського білоґардісты, вызначный  словацькый новинарь, публиціста и писатель  репортажи и літературы факту.
03.05.1933 в Рокытові Гуменського округа родив ся  Юрій Панько (†2017), лінґвіста, лексикоґраф,  кодіфікатор русинського языка.
10.05.1933 націсты у Берлинї прилюдно спалили 20  тысяч «неарійськых» книг (Ґете, Ремарка, Гемінґвея  и др. авторув).
01.05.1943 умер Радойко Йованович (псевдо: Раде  Драинац; *1889), сербськый богемный и бунтарськый  поет.
09.05.1943 у Репиннум родив ся Володимир  (Степанув) Фединишинець, пудкарпатськый русинськый  актівіста, поет и писатель.
08.05.1946 у Шіду, Войводина, родив ся Владимир  Бесерминї (†2014), педаґоґ, русинськый поет,  товмач и літературный крітик.
06.05.1949 у Ніццї у віку 86 рокув умер Моріс  Метерлінк (Maurice Maeterlinck, *1862),  белґійськый писатель, поет, драматик, Нобелув  лавреат (1911); чиї творы за матеріалізм и  пантеізм папа дав на індекс заказаных; року 1932  достав од короля ґрофську тітулу.
07.05.1949 умер Василь (Юрув) Фенич (псевдо:  Ілничан, Бужорин; *1914), пудкарпатськый  русинськый писатель, фолклоріста, етноґраф.
05.05.1951 в Руськум Потоку Снинського округу  родила ся Марія Параска (в одд. Мальцовська;  †2010), русинська повістярька, лавреатка Награды  Духновича (1999).
01.05.1953 в Мартинї умер Юліус Барч-Иван (*1909),  словацькый прозаик и драматик.
10.05.1960 в Москві умер Юрій Олеша (*1988),  руськый писатель, драматик, сатірик.
09.05.1961 у Братіславі умер Еміл Руско (*1900),  словацькый поет, драматик и товмач.
07.05.1966 у Варшаві умер Станїслав Єжі Лєц  (*1909), вызначный польскый писатель, філозоф, што  добыв собі великой знатости афорізмами, які  роками печатали ся у варшавськых новинках, были  товмачені в заграничу и публиковані фантастичныма  накладами.
10.05.1972 в Новых Замкох Нїтрянського края у віку  79 рокув умер Тідо Ґашпар (правд. Йозеф Ґашпар;  *1893), моряк, діпломат и културный дїятель,  плодный словацькый прозаик и публиціста.
08.05.1976 у Кошицях умер Еміліан (Йосифув) Бокшай  (*1889), ґрекокатолицькый священик, учитель  реліґії, редактор Благовістника и Недїлї,  активіста русинофілського стрему, соавтор на тот  час майбулшого русинського словника (1928), брат  умілця Йосифа Бокшая.
09.05.1977 в Ню-Йорку умер Джеймс Рамон Джонс  (*1921), америцькый писатель, три романы котрого  екранізованы, и по два раз.
06.05.1984 в Важцю Жілінського края умер Янко  Сілан (правд. Ян Дюрка; *1914), священник,  словацькый поет духовной тематикы, товмач и  редактор часопису Вербум и книжной едіції Лукс  (Світло).
08.05.1984 в Братіславі умер 76-рочный Мілан Пішут  (*1908), словацькый крітик и історик літературы.
08.05.1984 у Кієву умер Борис Антоненко-Давыдович  (правд. Давыдов, *1899), украинськый писатель и  товмач; репресованый року 1935, посмертный лавреат  Шевченковой премії (1992).
10.05.1989 в Братіславі умер Домінік Татарка  (*1913), словацькый дісідентськый писатель,  товмач, редактор; котрый писав о обществі, веденум  соціалістичнов ідеолоґіёв (Демон Крітикы).
07.05.2017 у Голубиному под Свалявов у віку 95  рокы умер Василь Молнар (*1922), писатель,  філолоґ, соавтор ґраматикы Материньскый Язык;  публиковати зачав ищи в ґімназії в алманаху Живая  Струя; в повіданях Поклик Отчого Края дав поетичні  описы родных міст.